Củ năng (củ năn) là đặc sản ẩm thực của miền Tây Nam Bộ và cũng là vị thuốc nhiều công dụng.
Nội dung chính ⇒
Củ năng mua ở đâu, bao nhiêu 1 kg, làm món gì ngon?
Bạn có thể mua củ năn tại các siêu thị hoặc mua tại các chợ quê vào mùa củ năn (nhưng thường ít thấy ở chợ, ở siêu thị thì dễ thấy hơn).
Thông thường, củ năn tươi có giá dao động từ 20 – 50 ngàn đồng/ kg.
Củ năng ăn sống được không?
Câu trả lời là: không nên.
Củ năn là loại củ mọc ở dưới bùn đất nên rất dễ bị các ký sinh trùng bám vào. Vì vậy, bạn cần rửa sạch, gọt vỏ (gọt sâu xuống vỏ một chút) rồi rửa lại lần nữa với nước, sau đó nấu chín rồi mới ăn (hoặc chế biến thành các món khác như nấu chè, làm mứt…).
Nếu ăn củ năng sống hoặc uống nước ép, bạn sẽ dễ bị nhiễm giun sán…
Ăn củ năng có tác dụng gì?
Củ năng không chỉ chứa một lượng lớn tinh bột, chất đạm và chất xơ mà còn chứa nhiều loại vitamin mặc dù hàm lượng của mỗi loại không cao lắm. Đó là vitamin B1, B2, B3, B5, B6, axit folic, vitamin A, vitamin C và vitamin E…
Ngoài ra, củ năng còn chứa một lượng nhỏ Ma giê, Man gan, Phốt pho, Ka li, Kẽm… Đây là những khoáng chất rất cần thiết cho sự phát triển của xương.
Trong y học và ẩm thực, củ năn được biết đến với nhiều công dụng như:
- Giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường thị lực.
- Giúp hạ huyết áp, thanh nhiệt, làm mát cơ thể (củ năng có tính hàn).
- Giúp lợi tiểu, nhuận tràng.
- Góp phần phòng ngừa ung thư.
- Giúp cầm máu, hạ sốt.
- Điều trị vàng da do viêm gan (hay còn gọi là hoàng đản).
- Giúp mát gan, tốt cho tim mạch.
- Điều trị đau mắt đỏ và viêm phế quản.
- Điều trị tiểu ra máu do máu nóng (huyết nhiệt).
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường và lỵ ra máu.
- Hỗ trợ điều trị mụn nhọt, nhọt độc do máu nóng.
Cách dùng: Lấy 50 g phần thịt trắng bên trong củ năng tươi, thái mỏng rồi nấu lấy nước uống (hoặc bạn cũng có thể mua củ năng khô tại các hiệu thuốc Bắc cho dễ dùng, nếu dùng khô thì nấu lấy nước uống từ 10 – 20 g mỗi ngày). Lưu ý hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi dùng điều trị bệnh.
Ngoài ra, củ năn còn được dùng làm thực phẩm (luộc, nấu canh, hầm, nấu sâm bổ lượng…)…
Khi ăn củ năng cần lưu ý gì?
- Củ năng có tính hàn, vì vậy, bạn không nên ăn vào ban đêm và cũng không ăn quá nhiều trong ngày, nhất là những ngày thời tiết lạnh…
- Người có cơ địa Âm thịnh Dương suy, hư hàn, sợ lạnh, thân thể lạnh, tiêu chảy, khó tiêu… không nên ăn.
- Mỗi tuần không nên ăn quá 2 lần, khi ăn cần gọt vỏ, rửa sạch rồi nấu chín kỹ.
Củ năng bao nhiêu calo, có giúp giảm cân không?
Trung bình 100 g củ năng tươi cung cấp 97 calo. Sau khi chế biến, mức năng lượng này có thể gia giảm tùy theo cách chế biến. Tuy nhiên, nhìn chung, mức năng lượng mà củ năng cung cấp là khá cao. Vì vậy, củ năng chưa phải là thực phẩm lý tưởng để giảm cân (các loại rau cải sẽ giúp giảm cân nhanh hơn vì chúng rất ít năng lượng, thường chỉ khoảng 15 – 40 calo/ 100 g).
Bà bầu ăn củ năng được không?
Bà bầu có thể ăn củ năng để thanh nhiệt, tăng cường sức khỏe, phòng ngừa táo bón và giảm nguy cơ sảy thai (vì các vitamin nhóm B có trong loại củ này sẽ giúp phôi thai khỏe và bám chắc vào tử cung hơn). Ngoài ra, nó còn giúp cải thiện chứng rụng tóc và hay quên trong giai đoạn thai kỳ.
Tuy nhiên, các bà bầu chỉ nên ăn vào ban ngày và không nên ăn quá nhiều vì sẽ gây tác dụng phụ (mỗi lần ăn chỉ dùng khoảng 50 g củ năng đã nấu chín và mỗi tuần ăn 1 lần là được).
Cách nấu chè củ năng hạt sen
Chè củ năn hạt sen vừa ngon, vừa dễ nấu lại vừa bổ dưỡng (giúp thanh nhiệt, dễ ngủ). Có nhiều cách nấu chè củ năng nhưng ở bài viết này, mình sẽ giới thiệu với các bạn cách đơn giản nhất nhé!
Để làm món chè này, bạn cần chuẩn bị:
- 300 g củ năn tươi (đã gọt vỏ, rửa sạch, thái thành các miếng vừa ăn).
- 200 g hạt sen tươi – chọn hạt hơi già một chút (nếu là hạt sen khô thì lấy 50 g, ngâm nước 3 tiếng cho mềm hơn là được).
- Ngoài ra, muốn chè thanh mát hơn thì bạn dùng đường phèn thay cho đường cát nhé!
Các bước nấu:
- Cho hạt sen vào nồi, nấu cho hạt sen chín vừa tới là được, sau đó vớt ra, cho vào nồi và trộn với đường phèn (giã nát đường phèn để dễ trộn).
- Khi thấy đường phèn tan ra, bạn mở lửa, nấu cho nước đường sôi lên thì để củ năn vào, nấu cùng hạt sen cho đến khi củ năn chín thì tắt bếp và thêm chút muối vào để món chè đậm đà hơn (khoảng 1/5 muỗng nhỏ là được). Sau đó, bạn thêm đường vào vừa đủ ngọt và có thể ăn nóng hoặc ăn lạnh tùy thích.
Thông tin thêm
Củ năng còn được gọi là là năn ngọt, năng lùn, mã thầy, ô vu, năng bộp…, là phần củ mọc dưới đất của cây cỏ năng (có tên khoa học là Eleocharis dulcis).
Với củ năng thì khi nó đủ to, người ta sẽ thu hoạch ngay vì nếu để lâu thì phần củ ấy sẽ già và mục nát.
***
Với tôi, củ năng gắn liền với ký ức tuổi thơ về quê ngoại. Đó là một vùng quê nghèo, đầy cỏ năn (củ năn). Chiều chiều, nước phèn hắt lên, đáy nước thì trong vắt, có thể thấy cả rong rêu và gốc cỏ năng. Trên các con kênh, cỏ năng mọc thành từng mảng lớn, y như dưới đáy biển vậy!
Cỏ năng chủ yếu mọc hoang chứ không ai trồng và mức độ mọc lan của nó thì rất đáng nể. Tuy nhiên, với nông dân thì cỏ năng lại là loại cỏ cần diệt để có chỗ trồng lúa. Còn với trẻ con chúng tôi thời ấy, cỏ năn luôn là hình ảnh đẹp về thiên nhiên, làng quê, về những củ năn tròn tròn, xù xì bên ngoài nhưng trắng bóc bên trong, đem luộc lên ăn thì ngon đáo để!
Tư liệu tham khảo
- Củ năng ngọt có tác dụng gì, https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C4%83n_ng%E1%BB%8Dt
- Giá trị làm thuốc của củ năn, https://caythuoc.org/cu-nang-nan-ngot-gia-tri-am-thuc-va-duoc-lieu.html
- Củ năn ăn có mập không, có gây béo không, https://caynhalavuon.net/p/cu-nang-song-duoc-khong-co-map-khong.html
- Củ năn là củ gì, có công dụng gì, https://www.bachhoaxanh.com/kinh-nghiem-hay/cu-nang-la-gi-cong-dung-va-nhung-luu-y-khi-su-dung-cu-nang-1198865
- Bà bầu ăn củ năng được không?, https://voh.com.vn/me-va-be/ba-bau-an-cu-nang-duoc-khong-388093.html
Xem thêm: Chè dưỡng nhan có công dụng gì, có tốt không?
Từ khóa: ăn củ năng có tác dụng gì
