• Thảo dược
  • Làm đẹp
  • Góc trồng cây
  • Trà dư tửu hậu
  • Sáng tác văn học

CâyHoaLá.com

Blog chia sẻ về cây hoa lá!

  • Giới thiệu
  • Thông tin liên hệ
  • Điều khoản và điều kiện
  • Chính sách bảo mật
Trang chủ » Thảo dược » Trắc bách diệp và bá tử nhân là gì, có tác dụng gì? (Platycladus orientalis)

Trắc bách diệp và bá tử nhân là gì, có tác dụng gì? (Platycladus orientalis)

08/03/2020 13/04/2020 Cây Hoa Lá

Có một thời, học sinh rất thích hái lá của cây trắc bách để ép vào quyển vở và gọi đó là lá thuộc bài (để giúp học bài mau thuộc hơn).

Có người giải thích rằng, vì lá trắc bách có chứa tinh dầu nhẹ nên khi mở tập ra học, tinh dầu sẽ giúp chúng ta thư giãn hơn và việc học bài cũng mau thuộc hơn.

Không chỉ chứa đựng câu chuyện đẹp, đầy kỷ niệm về lứa tuổi học trò, trắc bách còn là cây thuốc gắn liền với hai vị thuốc nổi tiếng là “trắc bách diệp” và “bá tử nhân”.

Nội dung chính ⇒

  • Trắc bách là cây gì, có tên khoa học là gì?
  • Trắc bách diệp là thuốc gì, chữa bệnh gì?
  • Bá tử nhân là gì, có tác dụng  gì?
  • Trắc bách diệp, bá tử nhân và các bài thuốc chữa bệnh
  • Khi dùng trắc bách diệp và bá tử nhân cần lưu ý điều gì?
  • Tư liệu tổng hợp

Trắc bách là cây gì, có tên khoa học là gì?

Trắc bách là loại cây cảnh khá phổ biến ở nước ta nhưng hơi chậm lớn. Cây có tên khoa học là Platycladus orientalis, thuộc họ Hoàng đàn (1). Ngoài ra, cây còn có các tên khoa học đồng nghĩa như Thuja orientalis, Biota orientalis…

Ngoài tên gọi trắc bách, cây còn được gọi bằng các tên khác như trắc bách diệp, cây trắc bá, cây tùng, cây học bài, cây thuộc bài…

lá Trắc bách diệp
Trắc bách diệp

Trắc bách diệp là thuốc gì, chữa bệnh gì?

Trong Đông y, “trắc bách diệp” hay “bá diệp” chính là lá của cây trắc bách và có vị đắng chát, tính hơi hàn.

Trong các công dụng của trắc bách diệp thì cầm máu là nổi trội nhất. Vì vậy, trắc bách diệp hay được dùng điều trị các chứng như nôn ra máu, ho ra máu, chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu, lỵ ra máu, rong kinh và băng huyết sau sinh.

Không chỉ giúp cầm máu, lá cây trắc bách còn giúp mát máu, trừ thấp nhiệt, kích thích tiêu hóa và lợi tiểu tiện.

Cách dùng: Sắc uống từ 5 – 10 g lá mỗi ngày (nếu dùng để cầm máu thì sao đen). Lưu ý, lá trắc bách thu hái từ tháng 9 đến tháng 11 sẽ cho dược tính tốt hơn các thời điểm khác trong năm và khi phơi thì cần phơi trong bóng râm cho khô dần (có thể hái cả lá và cành nhỏ).

Bá tử nhân là gì, có tác dụng  gì?

Trong Đông y, “bá tử nhân” hay “trắc bá tử” là để chỉ phần nhân của hạt trắc bách (hạt già). Trong tên gọi “bá tử nhân” thì “bá” là để chỉ cây trắc bá, “tử” có nghĩa là hạt và “nhân” là nhân hạt.

Hình ảnh bá tử nhân (nhân hạt trắc bá)
Hình ảnh bá tử nhân (nhân hạt trắc bá)

Bá tử nhân có vị ngọt, tính bình và có các công dụng như:

  • Nhuận huyết mạch, bổ Tâm và Tỳ.
  • Giúp định thần, an thần: điều trị mất ngủ, hay quên, kinh giản, trong lòng hay hồi hộp.
  • Điều trị trong người yếu mệt, hay đổ mồ hôi.
  • Giúp thông tiện: điều trị táo bón.
  • Điều trị chứng khóc đêm ở trẻ nhỏ.
  • Điều trị đầy bụng, đi ngoài ra phân xanh.
  • Điều trị viêm phế quản và hen phế quản.

Cách dùng: Mỗi ngày, lấy từ 3 – 10 g bá tử nhân nấu lấy nước uống (lưu ý giảm liều lượng khi dùng cho trẻ nhỏ). Ngoài ra, với nhân hạt trắc bá thì nên chọn hạt chắc mẩy, có màu trắng ngà và vẫn còn nhiều dầu.

Cách điều chế bá tử sương: Bá tử sương là vị thuốc được chế từ bá tử nhân. Để làm bá tử sương, ta lấy bá tử nhân sao lên rồi giã vụn, sau đó bọc bằng giấy thấm dầu, sấy qua, ép bỏ dầu, nghiền nát rồi chế thành dạng viên (để điều trị chứng phụ nữ đang hành kinh bỗng bị tắc kinh).

Trắc bách diệp, bá tử nhân và các bài thuốc chữa bệnh

1. Chữa chứng mất ngủ, hồi hộp, hay quên

Lấy 12 g nhân hạt trắc bách sao lên cho thơm rồi nấu với rễ cây hoa lài (khoảng 6 g rễ), nấu với một chén nước lưng và khi thấy nước rút một nửa thì tắt bếp (thuốc này cần uống trước khi đi ngủ).

2. Chữa bệnh ho ra máu

Lấy 15 g lá trắc bách, sao cháy đen rồi nấu nước uống cùng với 15 g ngải diệp và 6 g gừng khô (gừng cũng đem sao lên).

3. Chữa hỏa bốc gây nhức đầu, chảy máu mũi, ù tai viêm tai, miệng lưỡi lở loét và đau nhức dây thần kinh

Dùng 29 g vỏ, cành và rễ cây trắc bách cùng với 16 g huyền sâm, 16 g cành liễu, sắc lấy nước uống.

4. Chữa bệnh nôn ra máu liên tục

Dùng 5 g lá trắc bách, 3 g gừng khô, 5 g lá ngải cứu khô và 4 g nước mộc thông (mộc thông trấp), tất cả cùng nấu lấy nước uống.

5. Giúp an thần, bổ tim, điều trị suy nhược thần kinh, hồi hộp, mất ngủ, tinh thần hay hoảng hốt và chứng hay quên

Dùng 5 g nhân hạt trắc bách sắc chung với mạch môn (hay còn gọi là cỏ lan, lan tiên), huyền sâm, câu kỷ tử, đương quy, thục địa, phục thần (mỗi loại 6 g), cam thảo Bắc và xương bồ (mỗi loại 4 g).

6. Điều trị mất ngủ, suy nhược thần kinh và rụng tóc

Lấy nhân hạt trắc bách và đương quy (mỗi loại 0, 5 kg), tán thành bột rồi luyện với mật để làm viên hoàn, mỗi lần uống thì dùng khoảng 9 g thuốc này (ngày uống hai lần).

7. Giúp dưỡng âm, điều trị thiếu máu, không đủ máu để nuôi dưỡng tim và trong lòng hồi hộp, khó ngủ

Dùng nhân hạt trắc bách (12 g), viễn chí (6 g), toan táo nhân (12 g, sao đen) và ngũ vị tử (6 g), sắc lấy nước uống.

Khi dùng trắc bách diệp và bá tử nhân cần lưu ý điều gì?

1. Những người có nhiều đờm và đang bị đại tiện lỏng không nên dùng bá tử nhân.

2. Những người không phải thấp nhiệt thì không nên dùng lá trắc bách (vì lá trắc bách tính hơi hàn).

3. Không dùng quá liều trong thời gian dài các vị thuốc trên vì có thể gây ra các tác dụng phụ như chóng mặt, đau dạ dày…

4. Tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng chữa bệnh.

Xem thêm: Hoa hoàng lan (ngọc lan tây) có tác dụng gì?

Tư liệu tổng hợp

  1. Nhiều tác giả, Cây hoa cây thuốc, NXB Y học, 2005, trang 56.
  2. Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 997.
  3. Nhiều tác giả, Chữa bệnh bằng cây lá quanh nhà, NXB Văn hóa dân tộc, trang 259.
  4. Võ Văn Chi, Cây thuốc An Giang, Ủy ban Khoa học và kỹ thuật An Giang, 1991, trang 545.
  5. Phạm Thiệp – Lê Văn Thuần – Bùi Xuân Chương, Cây thuốc bài thuốc và biệt dược, NXB Y học, 2000, trang 311.
  6. Platycladus, https://en.wikipedia.org/wiki/Platycladus

Bài viết liên quan

Táo đỏ khô
Đại táo (hồng táo, táo đỏ) chữa bệnh gì?
Kỷ tử
Kỷ tử (quả câu kỷ) giúp sáng mắt và đỡ mỏi mắt
Hoa đào phai
Hoa đào làm thuốc chữa bệnh và các món ăn dưỡng nhan sắc

Chuyên mục: Thảo dược Thẻ: an thần/ băng huyết/ bồi bổ/ cầm máu/ đại tiện ra máu/ lỵ ra máu/ mất ngủ/ rong kinh/ suy nhược/ táo bón/ viêm bàng quang/ viêm phế quản

Bài viết trước « Hạt đậu nành, từ món tàu hủ nóng đến các bài thuốc chữa bệnh
Bài viết sau Công thức thảo dược để ngâm chân và làm túi thơm giúp tăng sức đề kháng »

Sidebar chính

Bài viết nổi bật

Hoa sa la - ngọc kỳ lân

Phân biệt 5 loại hoa: vô ưu, sa la, ưu đàm, ngọc kỳ lân và vàng anh lá bé

24/11/2020

Đường thốt nốt nguyên chất mua ở đâu

Đường thốt nốt truyền thống, không hóa chất được bảo quản bằng gì?

15/10/2020

Sương sâm

Cách vò lá sương sâm làm thạch và công dụng của sương sâm

14/09/2020

Cây sương sâm mua ở đâu cách ươm cây sương sâm

Cách ươm hạt, giâm cành, nhân giống cây sương sâm (lá lông và lá trơn)

01/07/2020

Cách nấu sâm bổ lượng ngon nhất và chi tiết từng bước (lưu lại để dùng)

25/06/2020

Nhang đàn hương

Hương chiên đàn đã được người Trung Hoa dùng trong trị liệu từ khi nào?

03/02/2020

hoa-xac-thoi

Những loài hoa lớn nhất, nhỏ nhất và chậm ra hoa nhất trên thế giới

07/01/2020

Cây và trái si rô

Cây si rô là cây gì? Công dụng và cách nhân giống cây si rô (Carissa carandas)

31/12/2019

Cây quế trong ca dao, thơ ca là những cây gì?

07/12/2019

“Cây quế cung trăng”, tương truyền có phải là cây mộc hương?

03/12/2019

Chiên đàn thụ và tượng Phật

Hình tượng cây chiên đàn hay chính là hoàng thân Miên Thẩm? (Chiên đàn thụ)

26/11/2019

Trương Chi

Chén bạch đàn trong truyện Trương Chi được làm từ gỗ gì? (đàn hương)

23/11/2019

Nhất chi mai (Nhị độ mai)

“Đêm qua sân trước một nhành mai” có phải là cây Nhất chi mai?

22/11/2019

Hoa phượng tuổi học trò

Tản văn: Nhớ hoài hoa phượng

09/03/2021

Quê hương

Lời ru cánh võng đưa nôi, theo ta khôn lớn suốt đời không quên

09/03/2021

Bao lúa rơm rạ tuổi thơ

Tản văn: Những bao lúa tuổi thơ

09/03/2021

NHẬN BÀI VIẾT MỚI QUA EMAIL

Hãy đăng ký ngay để là người đầu tiên nhận được thông báo qua email mỗi khi chúng tôi có bài viết mới!

Copyright © 2021 · Paradise on Genesis Framework · WordPress · Đăng nhập