Nhân vừa xem bài viết KHOẢ THÂN, tui chợt nhớ câu chuyện cách đây hơn 35 năm. Câu chuyện có phần giống một ý lớn trong bài viết KHOẢ THÂN. Nay kể ra đây làm quà ra mắt việc mới tham gia Trang của tui.
Tui là hoạ sĩ có qua trường lớp “chính quy”, sở học cũng tạm gọi là đủ xài. Tui cộng tác với phòng văn hóa thông tin huyện. Phòng mở cho tui một nhà vẽ. Tui trích phần trăm tiền vẽ được, đóng góp cho phòng. Nhà vẽ kết hợp với chụp hình. Bảng quảng cáo ghi NHIẾP ẢNH- MỸ THUẬT….
Tên phụ trách chụp hình nhỏ hơn tui vài tuổi, tính cách lấc khấc, háo danh, nhiều thủ đoạn. Từ ngành giáo chuyển sang làm văn hóa.
Vì ở chung nên hắn hay chuyện trò với tui. Hắn hỏi tui về bố cục hình, về lý luận nghệ thuật, về màu sắc, ánh sáng và khái niệm về cái đẹp. Tui thiệt tình nói cho hắn nghe. Nhưng những gì tui nói quá xa lạ với hắn. Tui biết trong bụng hắn nghĩ gì: hoài nghi và xem thường…
Một hôm, phòng tổ chức buổi toạ đàm về nghệ thuật nhiếp ảnh. Cũng nói thêm rằng hắn là hội viên Hội nhiếp ảnh tỉnh, hắn được “mời” tham dự. Hắn bèn nói chuyện toạ đàm và kêu tôi nên đi nghe. Tui thực sự nóng mũi khi biết ý đồ láo cá của hắn, trong bụng hắn cho rằng những gì tui nói về hội họa cho hắn nghe không có giá trị, không đúng. Tui bèn trả lời: Cường chưa biết thì nên đi nghe, chớ anh đi nghe làm chi.
Tối đó toạ đàm.
Sáng sớm hôm sau, hắn rủ tui cà phê. Hắn hí hửng nói: hôm qua mấy anh kia nói y chang như anh nói…
Tui nghĩ bụng: thằng này đâu có tốt gì mà khen mình, nó sắp nhờ vả chuyện gì đây.
Y bon như tui đoán, nó nhờ tui chọn ảnh nghệ thuật, đặt tên dùm các ảnh của nó chụp, để đem đi dự triển lãm ảnh nghệ thuật một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long .
Tui không tiện từ chối, mà cũng sẵn dịp thể hiện sở trường cho “mày” biết luôn.
Hắn đưa một sấp ảnh chụp hơn ba mươi tấm.
Tui chọn ra hai tấm: một là ảnh người thợ điện ngồi trên đầu cột điện sửa chữa đường dây.
Ống kính chụp từ mặt đất hướng lên tạo hiệu ứng độ cao ấn tượng. Tui đặt tên: Tầm cao người thợ. Đây là cái tên mà tui tự đặt mình vào chỗ đứng của một thằng nịnh bợ. Nội dung bức tranh là đề cao giai cấp công nông.
Bức thứ hai: ảnh một người đàn bà đứng tuổi, thân hình không có gây “hứng thú” như người mẫu khoả thân căng mọng. Người đàn bà đang ra sức chèo chiếc xuồng chở đầy chuối qua ngã tư sông.
Tên Cường chụp ảnh tỏ vẻ ngạc nhiên, khó hiểu vì sao tui lại chọn bức này. Nó có đẹp gì đâu.
Tui cười và cá với nó hai bức tui chọn sẽ được treo và hơn nữa thì có giải. Nó hỏi tui đặt tên bức ảnh chèo xuồng là gì. Tui nói: Điệu múa trên sông. Rồi tui giải thích cho nó nghe: chèo xuồng đầy ắp chuối, vừa nặng vừa khẳm, rất khó giữ thăng bằng cho xuồng, lại chèo nước ngược ngay ngã tư sông, nhiều dòng đan nhau dễ lật xuồng, khi có sóng của ghe lớn hay sà lan thì càng dễ chìm xuồng hơn nữa.
Nhưng Cường nhìn cái dáng chèo của người đàn bà trong ảnh, Cường thấy nét nhịp nhàng, mềm mại nhưng mạnh mẽ nội lực và tinh thần vững chắc trong đó.
Khi kỹ thuật trong lao động đã nhuần nhuyễn thì mọi thao tác trở thành nghệ thuật là như vậy đó. Đó là cái đẹp của lao động ở phần hình thức. Nếu tinh thần người lao động được thoải mái, tự do, không có lo lắng, sợ hãi, tâm hồn tràn ngập yêu thương thì càng đẹp biết chừng nào.
Cường hiểu ra và có vẻ phấn chấn đầy hy vọng.
Tui cười và nói thêm rằng tui đoán khi chấm điểm hai bức ảnh, ban giám khảo sẽ nói câu gì. Cường thúc giục tui nói ra. Tui nói: bức người công nhân điện lực thì ok cho qua. Nhưng bức chèo xuồng thì ban giám khảo sẽ nói “phải người chèo xuồng là cô gái thì đã hơn nữa”.
Kết quả triển lãm ảnh y như tui dự đoán. Hai bức đều được treo và có giải. Bức tầm cao người thợ được in trên trang báo tỉnh. Và ban giám khảo cũng đã nói y chang câu tui đoán. Ha ha …Cường vừa cười vừa kể lại tui nghe.
Tại sao tui đoán trúng như thế? Vì tui biết bản tính của đa số các “văn nghệ sĩ” chấm giải lần đó. Phải ảnh chèo xuồng là cô gái thì “hứng thú” hơn.
Ai đó đã từng nói:
“Thân thể người nữ là sản phẩm tuyệt mỹ của Tạo Hóa. Những ý nghĩ tà dâm là tư tưởng của kẻ thấp hèn”.
