Không phải thuốc nào cũng đắng và minh chứng là các vị đại táo, đảng sâm, long nhãn, đương quy… đều ngọt. Đảng sâm được gọi là “nhân sâm của người nghèo” vì giá của nó rẻ hơn nhiều so với nhân sâm, hơn nữa, nó còn có vị ngọt hoàn toàn, rất dễ uống chứ không đắng nhẹ như nhân sâm.
Vậy, vị thuốc đảng sâm có công dụng gì? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nhé!
Nội dung chính ⇒
Đảng sâm là cây gì?
Đảng sâm hay còn gọi là đẳng sâm, có tên khoa học là Codonopsis javanica và là một dạng dây leo có hoa hình chuông.
Lá: Lá non của cây có thể nấu canh ăn vì chứa chất đạm, đường, chất xơ, tiền vitamin A và vitamin C.
Rễ củ: Rễ đảng sâm là vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền, có chứa đường nên có vị ngọt, ngoài ra còn chứa chất béo và nhiều chất khác (nhưng không có saponin nên không có vị đắng như nhân sâm, tuy nhiên, đảng sâm Trung Quốc thì lại có saponin).
Cách dùng đảng sâm làm thuốc
Đảng sâm vị ngọt, tính bình và là vị thuốc bổ tỳ, ích khí nổi tiếng trong Đông y (có thể ăn sống, nấu lấy nước uống hoặc ngâm rượu uống).
Đảng sâm có nhiều công dụng như:
- Dùng cho người cơ thể suy nhược.
- Dùng cho người hay mỏi mệt, giúp tăng sức lực.
- Bổ dạ dày, tốt cho tiêu hóa và lợi tiểu.
- Giúp sinh tân dịch, chữa chứng phế hư, ho, đờm.
- Chữa chứng phiền nhiệt khát nước nhiều do thiếu tân dịch.
- Giúp tạo máu, chữa bệnh thiếu máu.
- Chữa chứng đại tiện lỏng, ăn uống kém ngon.
- Chữa bệnh vàng da.
- Chữa bệnh bạch huyết.
- Chữa bệnh viêm thượng thận, chân phù lên và đau.
- Dùng cho người nước tiểu có albumin.
Cách dùng làm thuốc: với đảng sâm khô, bạn có thể xắt nhỏ rồi nấu lấy nước uống mỗi ngày từ 6 – 12 g (trường hợp dùng nhiều theo chỉ định của thầy thuốc thì có thể lên đến 40 g), uống liên tục 1 hoặc 2 tuần sẽ thấy hiệu quả.
Đảng sâm và các bài thuốc chữa bệnh thường dùng
1. Chữa bệnh vàng da hoặc vàng da do viêm gan
Với bệnh này, mỗi ngày ta dùng 12 g đảng sâm, 12 g hạ khô thảo, 30 g nhân trần và 12 g mã đề (tất cả bốn vị trên đều có thể mua tại các tiệm thuốc Bắc). Sau khi mua về, bạn cắt nhỏ, cho vào nồi rồi đổ 0.6 lít nước vào, nấu cho sắc còn 1/3 nước thì chắt ra và chia thành hai lần uống trong ngày.
2. Chữa chứng suy yếu ở người già do bệnh lâu ngày; dùng cho người làm việc quá độ, hao tổn hơi sức, hơi thở yếu và ngắn, tim đập không đều, ngồi lâu đứng lâu trong người nóng nhiều, mệt nhọc không muốn nói chuyện, lưng đau nhức ê ẩm, tay chân mỏi rã rời bải hoải nên chỉ thích nằm, ít đi lại hoạt động.
Với các biểu hiện trên, mỗi ngày bạn có thể dùng 40 g đảng sâm, 12 g ngưu tất, 12 g long nhãn, 12 g mạch môn đông và 12 g đương quy (các vị này đều có bán ở hiệu thuốc Bắc); tất cả xắt nhỏ rồi cho vào ấm, nấu lấy nước uống.
Thông tin thêm – về đảng sâm Trung Quốc – Phòng đảng sâm
Củ đảng sâm Trung Quốc có chứa đường, chất đạm, vitamin B1, vitamin B2, saponin và nhiều hoạt chất khác.
Trong đó, loại được trồng tại Phòng Huyện (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc) thì gọi là Phòng đảng sâm (ở nước ta, loại này cũng thường được dùng); loại được trồng tại Lộ Châu và Chương Đức (tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc) thì gọi là Lộ đảng sâm (ngoài ra còn các vùng khác với các tên gọi riêng).
Các bài thuốc thường dùng:
1. Bài thuốc “Thập toàn đại bổ”
Đây là bài thuốc gồm 10 vị thuốc, rất nổi tiếng trong Đông y, có công dụng bồi bổ khí huyết, dùng cho những người khí huyết đều hư, đau lưng mỏi gối, cơ thể suy yếu, sắc mặt vàng vọt.
Thành phần bao gồm: đảng sâm, đương quy, cam thảo Bắc, thục địa, quế nhục, phục linh, hoàng kỳ, bạch thược, xuyên khung và bạc h truật (mỗi loại 4 g).
Cách dùng: các vị trên xắt nhỏ, nấu với 0,6 lít nước đến khi nước rút còn 1/3 thì chia thành hai lần uống trong ngày.
2. Bài thuốc “Tứ quân tử thang”
Bài thuốc này gồm 4 vị thuốc, có công dụng dưỡng vị, bổ khí, kiện tỳ. Vì vậy, “Tứ quân tử thang” thường được dùng điều trị viêm loét dạ dày.
Thành phần: đảng sâm, bạch truật, cam thảo chích và phục linh (liều lượng bằng nhau).
Cách dùng: các thành phần trên xay nát thành bột rồi làm thành viên (hoặc để dạng bột cũng được), mỗi lần uống từ 8 – 12 g.
Lưu ý khi dùng đảng sâm làm thuốc
- Không được nấu trong nồi bằng sắt hoặc đựng thuốc trong đồ chứa bằng sắt (vì thuốc này kỵ sắt).
- Không nên uống quá nhiều trong ngày.
- Không dùng chung với trà xanh, củ cải, lê lô và các loại hải sản.
- Người không phải hư hàn mà có thực tà thì không được dùng.
- Những người bị bệnh do thực nhiệt, hỏa vượng cũng không nên dùng.
- Phụ nữ mang thai và phụ nữ sau sinh không nên dùng.
- Sau khi đã phơi khô, loại có vỏ ngoài màu vàng nhạt, cắt ra thì thịt bên trong màu vàng ngà, cắt ngang thấy có vân tròn là loại tốt.
- Vị thuốc này rất dễ bị mọt, vì vậy, trong quá trình bảo quản, ta nên kiểm tra thường xuyên (thỉnh thoảng phơi sấy lại để đảm bảo không hư hỏng).
Nhìn chung, đây là vị thuốc tốt cho sức khỏe, dễ uống nhưng bạn cũng không nên lạm dụng. Ngày nay, nhiều người thường thích ngâm rượu uống, tuy nhiên, trong nhiều trường hợp thì chúng ta sắc lấy nước uống vẫn cho kết quả tốt hơn (các công dụng trong bài viết này đều được chỉ định sắc uống). Ngoài ra, những người bị bệnh gan cũng không nên dùng rượu thuốc.
Tư liệu tổng hợp
- Quyển Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 1 (Võ Văn Chi).
- Quyển Cây thuốc bài thuốc và biệt dược.
- Quyển Thuốc Bắc thường dùng.
- Đẳng sâm – “Nhân sâm người nghèo” chữa bách bệnh và các bài thuốc hay nhất, https://www.tapchidongy.org/dang-sam.html
Xem thêm: Đan sâm có tác dụng gì, chữa bệnh gì?
